ریزگردها امسال زودتر از سال های گذشته به آسمان ایران رسیدند. ریزگردها که هر سال از اواخر اردیبهشت و اوایل خرداد، برخی شهرهای نزدیک به کانون های گردوغبار را تحت تأثیر قرار می دهند، سال98 زودتر از 18اردیبهشت ظاهر نشدند و در سال99 نیز از 26اردیبهشت به شهرهای کشور هجوم بردند. اما ریزگردها امسال منتظر پایان فروردین ماه نماندند و از اواخر هفته نخست سال، آسمان شهرها را غبارآلود کردند.
بر اساس اطلاعات پایگاه اطلاع رسانی Dust forecast که مرجع جهانی اطلاعات ریزگردها است، کانون های ریزگرد ایران که در سال1400 هوای برخی شهرهای کشور را تحت تأثیر خود آلودند، شامل کانون های ریزگرد جنوب غربی، نواحی مرزی شرق، جنوب شرقی و شمال شرقی بودند. یعنی ریزگردهای بهاری اخیر کشور منشأ داخلی و محلی داشتند و نگران کننده آنکه ریزگردها حتی به برخی مناطق کوهستانی نیز به دلیل خشکیدگی بستر رودخانه ها و آبرفت ها راه یافتند. البته کانون دشتهای غربی کشور عراق نیز مانند هر سال در وسعت و شدت ریزگردها مؤثر بوده است.
وضعیت وخیم تهران
تهران که یکی از بدترین دوره های کیفیت هوایی را طی نوروز دهه اخیر تجربه می کند، تاکنون یک چهارم روزهای گذشته از سال را در هوای آلوده سپری کرده است. پیگیری های همشهری البته مشخص میکند که در تهران هنوز کانون های محلی ریز گردها چندان فعال نشده اند و پایداری هوا در معابر ترافیکی همچنان عامل آلودگی هواست. ترددهای شهری که در نوروز امسال به علت هشدارهای کرونایی سفر نرفتن، تا حدودی در معابر شهری پررنگ بود، در هفته پس از تعطیلات نوروز نیز به شدت بیشتر ادامه پیدا کرد تا با احتساب آلوده بودن هوای امروز (21فروردینماه)، 5روز از 21روز فروردین1400 در آلودگی هوا سپری شود.
براساس پیشبینی های انجام شده در شرکت کنترل کیفیت هوا، عدم وزش باد و انباشت آلاینده ها طی ساعات ترددی روز، موجب حاکمیت جو نسبتاً پایدار و آلوده می شود و عدم وزش باد مؤثر، شرایط مناسب برای پراکندگی آلاینده ها فراهم نخواهد شد. بدین ترتیب، صبح امروز، شنبه (۲۱ فروردین) با آغاز تردد خودروها و مقادیر ناچیز تندی باد، انتظار می رود در مناطق پر تردد غلظت آلاینده ها افزایش یافته و کیفیت هوا کاهش یابد. طی امروز نیز عدم وزش باد مؤثر، پراکندگی آلاینده ها را محدود خواهد کرد. اما با افزایش تدریجی شدت وزش باد تا اواخر وقت شنبه، پراکندگی آلاینده ها و برقراری وضعیت قابل قبول در بیشتر مناطق پایتخت دور از انتظار نخواهد بود.
ریزگردهای محلی
طی سال های اخیر به واسطه خشکسالی شدید، کانون های محلی گردوغبار ایجاد شده و به این ترتیب با وزش باد شدید محلی، شرایط به سمت آلوده شدن هوا می رود. برای نمونه روز 5فروردینماه امسال ذرات گردوغبار، هوای شهرهای استان کرمانشاه را به شرایط ناسالم برای گروه های حساس رساندند. چون دشت های آبگیر استان کرمانشاه طی 2سال اخیر با پدیده خشکیدگی مواجه شده اند. وسعت ریزگرد محلی در این استان موجب شد آلودگی هوا 4روز مستمر باقی بماند. مورد دوم مربوط به مرکز کشور بود. در آغاز هفته سوم فروردین ماه، با گذر امواج ناپایدار جوی از فراز استان اصفهان و وزش باد شدید بین ۷۰ تا ۱۰۰کیلومتر، تمام مناطق این استان با گرد و خاک رو به رو شدند. حتی در برخی شهرهای استان، طی 20ساعت، شاخص آلودگی هوا به شرایط بحرانی و ناسالم برای همه رسید که این وضعیت با حاکمیت توده ناپایدار دیگر، رفع شد. سومین هجوم ریزگردها نیز 13 تا 15فروردینماه در استان کرمان رخ داد و با وزش باد شدید محلی، ذرات معلق کمتر از 10میکرون گاه تا شرایط بحرانی افزایش یافتند و برخی مسیرهای اطراف کانون های ریزگرد محلی را به علت کاهش دید افقی مسدود کردند.
امسال هجوم گرد و غبار بیشتر می شود
علی محمد طهماسبی بیرگانی، رئیس ستاد ملی مقابله با گردوغبار در گفت و گو با همشهری با تأیید ورود زودهنگام پدیده گردوغبار به کشور اعلام کرد: به دلیل تغییرات ناگهانی درجه حرارت و وقوع جریانات شدید آب و هوایی که در فروردین ماه سال1400 در کشور رخ داد و سرعت وزش باد در برخی نقاط ایران را به بیش از حد معمول رساند پدیده گردوغبار زودهنگام در برخی استان های کشور آغاز شد.
بهگفته رئیس ستاد ملی مقابله با گردوغبار، در استان تهران نیز در هفته دوم فروردین ماه به مدت 3روز گردوغبار ناشی از نقاط حساس ملارد و شهریار به شهر تهران رسید که با سرعت وزش باد تهران را نیز اندکی درگیر این پدیده کرد.
بیرگانی با اعلام اینکه در چند روز گذشته نیز شهر تهران با پدیده غبار آلودگی مواجه شد، افزود: تهران در هفته گذشته به مدت 3روز با گردوغبار مواجه بود که اوج آن روزهای دوشنبه و سه شنبه بود و این پدیده با ذرات معلق صنعتی ناشی از فعالیت کارخانه ها و تردد خودروها نیز ترکیب شد. او گفت: از ابتدای سال تاکنون وقوع پدیده گردوغبار در چند استان کشور که کانون های داخلی و خارجی گردوغبار در آنها بیشتر ظهور و بروز دارند وضعیت بدی ایجاد کرد و در هفته دوم فروردین ماه استان خوزستان 3روز درگیر ریز گردها بود که به شدت این استان را غبار آلود کرد. استان های یزد و کرمان نیز با پدیده گردوغبار مواجه شدند که دلیل آن بارش اندک نزولات جوی در پاییز و زمستان بود.
رئیس ستاد ملی مقابله با گردوغبار با اعلام اینکه هجوم ریزگردها به کشور در سالجاری نسبت به 2سال قبل افزایش خواهد یافت، گفت: هجوم ریزگردها در فصل بهار و تابستان در برخی نقاط کشور افزایش خواهد یافت که البته تهران کمتر با این پدیده مواجه می شود. طهماسبی بیرگانی اعلام کرد: در هفته ها و ماه های آینده مناطق مرکزی، شرق و جنوب شرقی کشور و استان های کرمان، یزد، سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی بیشتر با هجوم ریزگردها مواجه خواهند شد. چون بارش بهاری بعد از فروردین ماه و بارش تابستانی در این مناطق نخواهیم داشت. او تأکید کرد: هجوم ریزگردها در سال1400 به کشور به احتمال زیاد بیشتر از 2سال قبل خواهد شد که در این پدیده رابطه خشکی زمین و مقدار و پراکندگی بارش ها تأثیر بسیاری دارد. او بیشترین نگرانی در خصوص بروز پدیده گردوغبار در استان تهران را مربوط به کانون های حساس گرد و غبار در ملارد، شهریار و محمد آباد در منطقه البرز دانست و گفت: از آنجا که وزش باد از غرب به شرق است نگرانی کمتری از فعال شدن کانون های گردوغبار در بخش هایی از ورامین و مرز ایستگاه کویر در محدوده بین گرمسار و سمنان داریم و احتمال فعال شدن کانون های حساس گردوغبار در شهریار و ملارد و محمد آباد در غرب و جنوب غرب تهران بیشتر است.
