صنايع دستی در ملارد قديم

در ملارد قديم، علی رغم اين که زنان در کارهای خانه، دامداری، پختن نان، کمک در کار کشاورزی و کارهايی از اين قبيل فعاليت داشتند؛ در توليد صنايع دستی که عموماً مصرف خانگی داشته نيز فعال بوده اند. برخي از اين صنايع دستی عبارتند از:

 

بافتني  با گُلَش¹

سبد بافي : با کُلش سبدهای کوچکی بافته مي شد که علاوه بر استفاده های خاص ، جنبه زينتی نيز داشت.

زنبيل بافي : با کُلَش زنبيل هايی بافته مي شد که زنان روستايی در هنگام رفتن به مزارع و باغات، درون آن غذاي شوهر خود را که در سفره اي پيچيده بودند می گذاردند و در ضمن با آن سبزی هاي صحرايی و يا ميوه از باغ می آوردند.

بافتني هاي ديگر :  با کُلَش بافتنی هاي ديگری نيز انجام مي گرفت که از آن جمله اند: زير قابلمه ای، درِ کوزه اي و…

بافتني با ترکه درخت بيد

با ترکه هاي نازک درخت بيد سبدهايي براي جمع آوري ميوه، آب کش کردن برنج، نگهداري جوجه و برخي پرندگان و … سبدهاي بزرگي نيز جهت قرار دادن وسايلي براي حمل و نقل بافته مي شد.

بافتني هاي پشمي

پس از ريسيدن پشم گوسفندان که نتيجه آن، نخي پشمي بود؛ زنان ملارد با آن جوراب، دستکش، کلاه و ژاکت مي بافتند.

قالي و گليم بافي

اين صنعت، بيشتر توسط خانواده هاي مهاجر که از نيم قرن پيش به ملارد آمده  بودند انجام مي گرفت و در شمار صنايع دستي بومي به شمار نمي آمد.

جارو نرمه

در ملارد نوعي ني مي رويد که با جمع کردن گُل آن، از آن جارو درست مي کردند و به آن جارو نرمه گفته مي شد.

صنايع چوبي

استحکام و دوام چوب بادام وحشي موجب مي گرديد تا چوپانان ملارد چوبدستي خود را از چوب اين درخت درست کنند. همچنين از چوب اين درخت، چوب سيگار و چپق نيز درست مي کردند.

رنگ آميزي

در ملارد قديم براي رنگ کردن برخي اشيا از شيوه هاي مختلف استفاده مي نمودند. از آن جمله:

براي آن که نخ پشمي يا پنبه اي سفيد را به رنگ طلايي درآورند، از ادرار گاو ماده بهره مي گرفتند. بدين طريق که، نخ را درون ظرفي از ادرار گاو ماده مي انداختند و آن را مي جوشاندند و بدين طريق رنگ مورد دلخواه را بدست مي آوردند.

براي آن که تخم مرغ هاي عيد نوروز را به رنگ بنفش درآورند، از گل بنفش و خشک کرده گل شمعداني قرمر بهره مي گرفتند.

همچنين براي رنگ آميزي پارچه و نخ، از برخي گل هاي صحرايي و نيز پوست پياز، انار، گردو و بوياق (روناس)، بهره مي گرفتند.

موم

پس از تفکيک موم از عسل، موم را در آب گرم ماساژ مي دادند تا به خوبي شسته شود و موم خالص آن بدست بيايد. موم خالص را به صورت گلوله اي در آورده نگهداري مي کردند. از موم به دست آمده استفاده هاي عديده اي صورت مي گرفت. از آن جمله:

جهت استحکام نخ تاب داده شده به آن موم مي ماليدند.

نوعي پارچه همانند پلاستيک هاي امروزي درست مي کردند. بدين صورت که پارچه اي از کرباس نو و آب نديده را به اندازه يک سفره قند يا سفره آرد، تهيه نموده و دو نفر آن را به عرض از اين طرف و آن طرف گرفته مي کشيدند و نفر سوم مقداري موم آب شده را با وسيله اي مناسب روي پارچه مي کشيد و همه جاي پارچه را موم اندود مي کرد.

اين عمل موجب نشست موم در پارچه مي گرديد و در نتيجه پارچه اي بدون منفذ که همانند پلاستيک هاي امروزي کارايي داشت به دست مي آمد. بيشتر، يک طرف پارچه و بعضاً دو طرف پارچه را موم اندود مي کردند. از اين پارچه جهت سفره قند و سفره آرد استفاده مي شد.

همچنين از اين پارچه کيسه هاي کوچکي جهت نگهداري برخي از وسايل نيز درست مي کردند.

گلوله اي از نخ تاب داده شده به کلفتي چوب کبريت را موم مي ماليدند و آن را در نقطه اي از آشپزخانه جهت استفاده مي آويختند. استفاده از اين نخ زماني صورت مي گرفت که مي خواستند چراغ سه فتيله، چراغ گردسوز، فانوس و يا چراغ موشي را روشن کنند.

    چون در قديم کبريت کمياب بود. سرِ نخ را با آتش اجاق و يا شعله ديگري روشن مي کردند و چون موم مانع از سرعت سوختن نخ مي گرديد آن نخ را به راحتي براي روشن کردن وسايل مورد نياز ديگر حمل مي نمودند. بعضاً نيز همين نخ را به خانه همسايه برده سرِ آن را در آن جا روشن مي کردند و با آن، وسايل مورد نياز را شعله ور مي ساختند.

 

پي نوشت:

به آن قسمت از ساقه گندم که به خوشه متصل است کُلَش گفته مي شود.

 

برگه از وبلاگ ملاردی ها جناب آقای معين الدين محرابي