بهاءالدين کهبد (ارباب سابق ملارد)

 از کودکی برای آموختن قرآن به مکتب خانه رفت و دروس ابتدایی را در زادگاه خویش به پایان برد و چون از همان نوجوانی اندیشه تجارت در سر داشت پس از چند سال کار و تلاش، برای رونق کار خود به تهران آمد.

 

از حدود سال1305 مبادرت به خرید و فروش ماشین نمود¹ و چون در این کار مهارتی به دست آورد، پس از چند سال توانست یکی از تاجران معتبر این کالا به شمار آید.

وی بعداً و در سال1317 با دو تن از دوستان خود به اسامی ثلاث و آصف تاج بخش زمینهای ملارد را از اداره خالصه² به قیمت 152 هزار تومان³ و آن هم به صورت اقساط خریداری نمود. کهبد چندی بعد سهم دو شریک خود را نیز از آنان خریداری و به تنهایی مالک تمامی اراضی ملارد گردید.

کُهبُد پس از مالکیت بر تمامی اراضی، اقدام به گسترش کشاورزی مدرن و ایجاد باغ های وسیع و تأسیس گاوداری مجهز نمود. علاوه بر این ، کهبد یکی از سهامداران شرکت جیپ لندرور و مدیر عامل آن نیز به شمار می آمد. بعداً خودش رئیس هیئت مدیره و پسرش مدیر عامل آن گردید.

مباشران کهبد

به نماینده ارباب در کلیه امور مربوط به او مباشر گفته می شد. از وظایف مباشر رسیدگی به املاک و اموال و سهمیه ارباب از کشت و زرع انجام گرفته بود. از جمله مباشران کهبد می توان از مصطفی خان صادقی و غلامحسین باقری نام برد.

کهبد و نمایندگی مجلس شورای ملی

با مرگ ناصرالدین شاه قاجار در سال1313 قمری و به سلطنت برداشته شدن مظفرالدین شاه، دوره جدیدی در حیات سیاسی ایران پدید آمد که به گسترش مبارزات مشروطه خواهی انجامید. در نتیجه ی این مبارزات، مظفرالدین شاه ناگزیر گردید در تاریخ 14 جمادی الثانی 1324 فرمان مشروطیت را صادر نماید که متعاقب آن در تاریخ 18شعبان 1324 قمری (14 مهر1285 شمسی) نخستین دوره مجلس شورای ملی افتتاح گردید.

در دوره اول و دوم مجلس شورای ملی، اهالی شهریار نماینده ای در مجلس نداشتند؛ ولی در دوره سوم، که از14 آذر1293 شمسی (17 محرم1333 قمری) افتتاح و در 21 آبان1294ش (6 محرم1334ق) خاتمه یافت، یکی از انقلابیون مشروطه موسوم به میرزا قاسم خان تبریزی (صور اسرافیل) به نمایندگی از طرف اهالی شهریار، ساوجبلاغ و کردان به مجلس راه یافت⁴.

در دوره چهارم که از اول تیر1300 افتتاح و در 30 خرداد 1302 خاتمه یافت، یکی از چهره های مشروطه خواهی موسوم به میرزا محمد صادق طباطبایی به نمایندگی از اهالی شهریار، ساوجبلاغ و کردان به مجلس راه یافت⁵.

در دوره های پنجم تا چهاردهم مجلس شورای ملی، یعنی از 22 بهمن1302 که دوره پنجم مجلس از این زمان افتتاح گردید تا پایان دوره چهاردهم که در تاریخ 21 اسفند1324 خاتمه یافت؛ فردی به نام میرزا یدالله دهستانی معروف به نظام، نمایندگی اهالی شهریار، ساوجبلاغ و کردان را برعهده داشته است⁶. آنچه از ستون تواریخ بر می آید در بیست و دو سالی که وی نماینده نواحی یاد شده بوده، کوچکترین تغییر و تحولی در بهبود زندگی مردم رخ نداده است.

چون نوبت به دوره پانزدهم مجلس شورای ملی رسید، دو نفر خود را کاندید نمایندگی شهریار، ساوجبلاغ و کردان نمودند که این دو عبارت بوده اند از بهاء الدین کهبد و میرزا محمدصادق طباطبایی که فرد اخیر از روحانیون مشروطه خواه و از پایه گذاران روزنامه معتبر <مجلس> بوده است⁷.

کهبد برای پیروزی در دوره پانزدهم مجلس شورای ملی⁸ اقدام به اعطای کمک های مالی به حزب دمکرات و برخی از رجال متنفذ نمود که پاداش آن راه یابی وی به مجلس شورای ملی بوده است⁹. ولی در جلسه هشتم این دوره که در تاریخ 29/ 5/ 1326 برگزار گردید، اعتبارنامه کهبد رد شد و در انتخابات بعدی همین دوره به مجلس راه یافت و در جلسه پنجاه و یکم که در تاریخ 13/ 12/ 1326 منعقد گردید، اعتبارنامه اش به تصویب رسید¹⁰.

دلیل رد اعتبارنامه کهبد در جلسه هشتم دوره پانزدهم مجلس شورای ملی، اعتراضات گسترده ای بود که به تقلبات انتخاباتی وی صورت گرفته بود.

بیانیه سید محمد صادق طباطبایی درباره تقلبات انتخاباتی کهبد

سید محمد صادق طباطبایی از روحانیون مشروطه خواه و از پایه گذاران روزنامه معتبر <مجلس> که در دوره چهارم مجلس شورای ملی نیز نمایندگی اهالی شهریار، ساوجلاغ و کردان را برعهده داشته و در دوره پانزدهم از رقبای انتخاباتی کهبد بوده، در اعتراض به تقلبات انتخاباتی کهبد که در فوق العاده روزنامه <ناخدا> در تاریخ26/ 7/ 1326 انتشار یافته، چنین نگاشته است:

« بیانیه: با این که شدائد زندگی و فقر مادی و معنوی و فساد احوال اجتماعی متدرجاً به آن پایه رسیده است که قاطبه ی مردم را از خرد و کلان تحت تأثیر قرار داده و افتضاح آن به حدی است که بدون تردید در تاریخ گذشته این کشور سابقه نداشته و در حقیقت، مصائبی را که افراد ایرانی از کران تا کران دچارند اکنون احتیاج به توضیح ندارد.

چون در این موقع جماعتی از آزادیخواهان که دوستان نزدیک اینجانب اند خواستند گوشه ای از این اوضاع عجیب یعنی شمه ای از جریان انتخابات اخیر ساوجبلاغ و شهریار را به استحضار عامّه برسانم تا قاطبه ی مردم ایران به نمونه ی بارز دیگری از آزادی انتخابات که بزرگترین حق ملی می باشد متوجه شده بدانند که با وجود مجلس و توجه خاص بسیاری از آقایان نمایندگان و صدور اعلامیه های مکرر، چگونه افراد ژاندارم و مأموران وزارت کشور که وظیفه دار حفظ حقوق مردم هستند، بر ناموس ملی و حق طبیعی یعنی آرای مردم تجاوز نموده، روز و شب به تهدید کشاورزان و تعویض صندوق های انتخابات آنان مشغول، و عشق و علاقه به پول تا چه حد آن ها را به رعایت اصول بی اعتنا ساخته است.

انتخابات ساوجبلاغ و شهریار چند روز قبل شروع و در اولین قدم، بخشداران انجمن های اصلی و فرعی را بر خلاف قانون، بی سر و صدا از اشخاصی که مطلقاً مورد اعتماد عامّه نبودند تشکیل داده، بعد از چند روز علنی ساخته، انتخاب کنندگان را در مقابل امر واقع گذارده اند. اهالی ساوجبلاغ و شهریار هم برای اعتراض و حق گذاری، به مجلس شورای ملی پناهنده شدند ولی بدون اعتنا به توصیه ی مجلس و بالاخره همان افراد ناصالح، البته به دستور ژاندارم و بخشدار مشغول کار شدند ولی مردم با ایمان و مصمم ساوجبلاغ و شهریار با جدیت کافی آرای خود را به صندوق ها ریخته و از هرگونه کوشش فروگذار نکردند تا اینجانب را به نمایندگی خود انتخاب نمایند.

ولی از اولین روز انجمن های نظارت به امر بخشداران و با سرنیزه ی ژاندارم اجازه ندادند همه ی مردم بر وفق تمایل خود آزادانه رأی دهند. همچنین عامّه را از نظارت در صندوق ها عملاً منع و اسناد کتبی هم در این باره به دست داده اند.

بخشدار و رئیس ژاندارمری شهریار علناً در حوزه های مختلف مشغول تبلیغات به نفع اشخاص شده و پس از سه روز که دیدند هیچ یک از فعالیت های نامشروع آن ها در مردم اثر نکرد، بعضی شبانه شروع به تعویض صندوق ها کردند؛ چنانکه صندوق رباط کریم را از ساعت پنج بعد از ظهر روز جمعه 24 مهرماه جاری [1326] که باید در آن ساعت مطابق قانون کلّیه صندوق ها بسته شود، باز نگه داشته و تا ساعت هشت یعنی در ظرف سه ساعت، آنچه می خواستند به آن صندوق کردند و معترضین منجمله آقای میرکمالی را هم که از محترمین محل است توقیف کرده اند.

یک صندوق هم برخلاف معمول دوره های سابق به ملارد که ملک شخصی یکی از نامزدها می باشد انتقال دادند. همچنین صندوق جوقین را نیمه شب یک شنبه26 مهرماه جاری [1326] با سرنیزه ژاندارم و تهدید مردم باز نموده به کلّی عوض کردند و افرادی که در این حادثه مضروب شده اند شکایت کتبی خود را به بازرسان وزارت کشور تسلیم کردند. صندوق برغان را که در عرض سه روز بیش از هشتصد رأی نداشت، طی یک ساعت از روی دفتر کوپن قند و شکر به نفع خود و برخلاف رضای مردم عوض نمودند.

صندوق مردآباد را در نیمه شب شنبه 25 مهرماه به میل خود تعویض کردند و صندوق رامجمن [؟] را هم که مردم آن با علاقه و ایمان مخصوص رأی داده اند شب یک شنبه 26 [مهر1326] به کلّی تغییر دادند.

این بود نمونه ای از انتخابات آزاد که در ساوجبلاغ و شهریار یعنی چند فرسخی شهر تهران، در مقابل توجه اکثر نمایندگان مجلس شورای ملی انجام گردید. البته بعید نیست که به دست چند تن افراد ناصالح که عضویت انجمن ها را به طوری که معلوم است قبول کرده و تن به این پستی یعنی تجاوز به حقوق مردم داده اند؛ رضایت نامه هایی نیز تهیه و از هیاهو مضایقه ننمایند. ولی قاطبه مردم ساوجبلاغ و شهریار که اینجانب روح ایمان و عواطف برادرانه آن ها را صمیمانه تقدیر می نمایم بر حقایق امر واقف و شاهدند و همچنین بازرسان وزارت کشور و مخبرین جراید مهم مرکز از این جریانات به خوبی مطلع می باشند و می بینند که مفهوم آزادی و اثر نظارت مجلس چیست!

با این که این بیانیه در موقعی انتشار می یابد که هنوز یک روز به اخذ آرا باقی می باشد و استخراج آن شروع نشده ولی مقدماتی که فراهم شده نتیجه را به خوبی روشن می سازد.

در خاتمه نجات ملت و کشور ایران را از بدبختی ها و گرفتاری های فساد آمیز و فتنه انگیز از قادر متعال مسئلت و امبدوارم مردم چنان که باید و شاید به حفظ حق خود متوجه گشته به سعادتی که حق طبیعی آنان است نائل شوند.

چون آشنایان اینجانب، خواه نزدیک یا دور همه می دانند که در تمام عمر سیاسی خود تظاهر و خودنمایی را نپسندیده، از آن خودداری داشته از مبالغه هم در هرحال پرهیز کرده، در اثر فهم و تجربه شخصی و نصایح بزرگان، دقت و صحت در قول و عمل را قوی ترین وسیله ی جلب اعتماد و مؤثرترین طریقه ی ابراز شخصیت دیده و دانسته و از آن دستور دینی و عقلی و تجربی استفاده وافر کرده ام و چنانچه در ظرف چند ساله اخیر هیچگونه نمایش و تظاهری از قبیل بیانیه و اعلامیه و نطق های عمومی و مانند آن ها از طرف من دیده نشده است. این است که امیدوارم به خواست خدای متعال، اظهارات فوق، مورد توجه و دقت عمومی واقع گردد. سید محمد صادق طباطبایی».

کهبد علاوه بر دوره پانزدهم که نمایندگی اهالی شهریار، ساوجبلاغ و کردان را برعهده داشت؛ در دوره شانزدهم مجلس شورای ملی که در تاریخ20 بهمن1328 افتتاح و در 29 بهمن1330 خاتمه یافت¹¹ و نیز در دوره هفدهم مجلس شورای ملی که در تاریخ 7 اردیبهشت1331 افتتاح و در 28 آبان1332 به فرمان محمدرضا شاه انحلال یافت، از طرف اهالی شهریار، ساوجبلاغ و کردان نمایندگی مجلس را برعهده داشت¹².

خدمات کهبد

چنان که در فصل هیجدهم (باغ یاحسینی و حوادث مربوط به آن) گفته شد؛ کهبد پس از این که اراضی ملارد را از اداره خالصه خریداری نمود، بر اثر تکبر و تفرعنی که بر وی حاکم گردیده بود، بی توجه به حق و حقوق کشاورزان، موجبات بروز حوادث باغ یاحسینی و زندانی شدن شماری از اهالی را فراهم نمود.

حادثه باغ یاحسینی سبب کینه و نفرت اهالی ملارد از کهبد گردید و کهبد که بر این نکته وقوف یافته بود؛ برای جبران آن دست به پاره ای خدمات رفاهی زد و همین خدمات موجب گردید تا اهالی ملارد، ظلم و ستمی را که کهبد تا پیش از سال1340 بر آنان روا داشته بود نادیده بگیرند. به گونه ای که امروزه در هنگام یاد نمودن از کهبد، فقط به ستایش از اقدامات رفاهی وی می پردازند. پاره ای از خدمات کهبد عبارتند از:

ایجاد راه و آسفالت خیابان. لوله کشی آب. آوردن برق به خانه ها. ایجاد تلفن خانه. تعمیر و تکمیل مسجد. ساختن حمام ایجاد خانه بهداشت. ساختن مدرسه.

 

 

پی نوشت ها:

1. در سال1305 تهران دارای1140 ماشین بوده است. ماشین های شخصی564 عدد، کرایه432 عدد، دولتی 108 عدد و ماشین های اتباع خارجی نیز36 عدد بوده است (رک: 33 سال تاریخ در 33 صفحه <شماره مخصوص اطلاعات>، ناشر: روزنامه اطلاعات، فروردین1338، ص2.
2. خالصه زمین متعلق به دولت را گویند.
3. روزنامه رسمی کشور…، سال3، ش734، ص1947.
4. از مشروطه تا جمهوری، ج1، ص293. شایان ذکر است روزنامه صور اسرافیل که در آغاز مشروطیت به مدیریت میرزا جهانگیرخان شیرازی و به سردبیری علی اکبر دهخدا تأسیس گردید با سرمایه ی میرزا قاسم خان تبریزی (صور اسرافیل) آغاز به کار کرد. درباره وی رک: از صبا تا نیما، ج2، ص77ـ105؛ تاریخ جراید و مجلات ایران، ج3، ص129ـ 147؛ تاریخ مطبوعات و ادبیات ایران در دوره مشروطیت،2، ص498ـ500 ؛ شرح حال رجال ایران، ج5، ص178.
5. از مشروطه تا جمهوری، ج1، ص345.
6. پیشین، ج1، ص416؛ ج2، ص7، 62، 92، 121، 154، 187، 209؛ ج3، ص7، 52.
7. سید محمد صادق طباطبایی در سال1300 قمری (1261 شمسی) ولادت و در سوم دی1340 وفات یافت. وی از پایه گذاران روزنامه <مجلس> به شمار می آید. نخستین شماره روزنامه مجلس در تاریخ هشتم شوال1324 قمری برابر با آبان1285 شمسی انتشار یافته است. درباره سید محمد صادق طباطبایی و روزنامه مجلس رک: از مشروطه تا جمهوری، ج3، ص59 ـ 68؛ تاریخ جراید و مجلات ایران، ج4، ص183ـ188؛ شرح حال رجال ایران، ج3، ص279ـ280 و نیز شماره های منتشر شده روزنامه مجلس.
8. مجلس پانزدهم شورای ملی در 25 تیر1326 افتتاح و در تاریخ6 مرداد1328 به پایان رسید.
9. مؤلف کتاب <از مشروطه تا جمهوری> (ج3، ص146) ضمن یاد نمودن از شماری از نمایندگان دوره پانزدهم و از جمله بهاءالدین کهبد گوید آنان با ورود به مجلس «پاداش کمک های مالی به حزب دمکرات را گرفتند».
10. از مشروطه تا جمهوری، ج3، ص151.
11. پیشین، ج3، ص252.
12. پیشین، ج3، ص360. یادآور می شود، در دوره هیجدهم مجلس شورای ملی آقای دکتر سید جواد حمزوی به نمایندگی از اهالی شهریار، ساوجبلاغ و کردان به مجلس راه یافت. (پیشین، ج3، ص510)

برگه از وبلاگ ملاردی ها جناب آقای معین الدین محرابی